Feiten en weetjes over Grote Kerk
De bouw en veranderingen door de eeuwen heen
De Grote Kerk in Wageningen stamt uit de 13e eeuw. Sinds die tijd is de kerk meerdere keren verbouwd en gerestaureerd. Dat gebeurde onder andere in 1861 en 1939. De huidige vorm van de kerk en de omliggende Markt is vooral bepaald door gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De kerk en het oude kerkhof
Rond de kerk lag vroeger een kerkhof, wat ’tuin’ betekent. Dit kerkhof was eigendom van de kerk en werd omringd door huizen. Op de vogelvluchtkaart van Nicolaes van Geelkercken (ca. 1630-1640) zie je duidelijk dat de kerk omsloten was door bebouwing. De Markt lag in die tijd voor de oude ingang van het stadhuis. Begin 20e eeuw kocht de gemeente drie huizen tussen de Markt en het kerkhof. Hierdoor ontstond meer ruimte, maar het kerkbestuur plaatste paaltjes om hun terrein af te schermen van de weekmarkt.
Verwoesting tijdens de Tweede Wereldoorlog
Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger Nederland binnen. Wageningen werd direct ontruimd. Het Nederlandse leger beschoot de stad om de Duitsers tegen te houden. Hierdoor raakten de kerk en de omliggende huizen zwaar beschadigd. Bijna alle huizen rondom de kerk werden vernield. Tussen 1940 en 1942 kwam er nieuwe bebouwing rond de kerk met een groot open plein. Het stadhuis bleef onbeschadigd. De kerk kreeg daardoor een prominente plek in het nieuwe ontwerp van de stad.
De wederopbouw en veranderingen
In april 1945 blies het Duitse leger de torens van de Grote Kerk en de katholieke kerk op. De toren van de Grote Kerk werd pas in 1954 herbouwd. Na de oorlog werden er bomen geplant rondom de Markt. In 1963 kwam er een fontein, ontworpen door Willem Berkhemer. Tijdens de herinrichting in 1997-1998 kreeg de Markt de vorm zoals het er vandaag uitziet. Het eivormige terras rond de kerk is gebaseerd op het oude kerkhof.
Begraven in en rondom de kerk
Tot 1829 werd er op het kerkhof rond de kerk begraven. Daarna kwam er een nieuwe begraafplaats aan de Generaal Foulkesweg. Ook in de kerk zelf werd vroeger begraven, maar dat was alleen voor rijke families. De familie Torck had een grafkelder, maar de exacte locatie is onbekend. Bij restauraties werd ontdekt dat deze kelder leeg is en mogelijk buiten de kerk ligt.
Wat brengt de toekomst?
Bij de vergroening van de Markt in 2024 verwachten we geen grote ontdekkingen. Echter wie weet wat er nog onder de grond schuilt. De rijke geschiedenis van de Grote Kerk en de Markt blijft een bron van verrassingen.